“Bài ca của nhân dân” được trao lại cho nhân dân ‘Như có Bác…’ – Giai điệu bất tử tiếp tục hành trình lan tỏa

Chiều 29/8/2025 đã diễn ra Lễ tiếp nhận bản thảo và bản quyền bài hát “Như có Bác trong ngày đại thắng” do nhạc sĩ Phạm Tuyên và gia đình trao tặng cho Báo Nhân Dân.

Tại đây, nhà báo Phạm Hồng Tuyến, con gái nhạc sĩ Phạm Tuyên, đã thay mặt gia đình phát biểu:
"Hôm nay, tôi thay mặt gia đình nhạc sĩ Phạm Tuyên bày tỏ niềm xúc động và lòng biết ơn. Chúng tôi đến đây để gửi gắm một tâm nguyện: trao tặng ca khúc “Như có Bác trong ngày đại thắng” về một nơi xứng đáng để gìn giữ và lan tỏa. Đó là Báo Nhân Dân, cơ quan ngôn luận của Đảng, tiếng nói của nhân dân.
Hơn nửa thế kỷ trước, vào những ngày cuối tháng Tư năm 1975, khi cả nước hồi hộp chờ thời khắc thống nhất, cha tôi đã viết “Như có Bác trong ngày đại thắng”. Sáng tác hoàn tất trong đêm 28/4; đến chiều 30/4, bài hát được thu thanh lúc 14 giờ, và phát lần đầu trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam lúc 17 giờ 05 phút, ngay sau bản tin đặc biệt báo tin chiến thắng. Từ giây phút ấy, ca khúc đi vào ký ức tập thể của chúng ta không chỉ như một giai điệu thời cuộc, mà như tiếng reo mừng chung của dân tộc.
Bài hát ấy sống bền lâu đến vậy bởi nó chạm đúng tên gọi của niềm vui: “Như có Bác Hồ…”. Hành trình của ca khúc sau đó là hành trình của cộng đồng. Chỉ hai ngày sau chiến thắng, “Như có Bác…” đã được in trên Báo Nhân Dân, số ra ngày 02/5/1975. Từ Hà Nội, Sài Gòn đến Cần Thơ, Huế, Đà Nẵng…, giai điệu lan qua những buổi mít-tinh, những cuộc hội ngộ, qua những trang nhạc rời, qua lớp học và sân trường.
Ra thế giới, ca khúc được hát ở Italia, tại CHDC Đức, Liên Xô, Nhật Bản, Tiệp Khắc… trong các liên hoan âm nhạc; bạn bè năm châu cùng ngân theo một giai điệu của Việt Nam và hiểu hơn niềm vui Việt Nam. Rồi đến khi được đưa vào sách giáo khoa, bài hát bước vào đời sống của nhiều thế hệ học sinh như một bài học cảm xúc về lịch sử.
Năm 1985, tác phẩm được tặng Huân chương Lao động hạng Ba, một sự ghi nhận chính thức cho giá trị tinh thần mà xã hội dành cho ca khúc.
Trong gia đình, chúng tôi vẫn thường nói với nhau: “Như có Bác…” là bài hát của nhân dân. Cha tôi luôn giữ tâm niệm: âm nhạc chỉ thật sự sống khi nó thuộc về cộng đồng. Vì thế, khi chúng tôi quyết định tặng lại toàn bộ quyền quản lý và sử dụng ca khúc cho Báo Nhân Dân, đó là cách chúng tôi tiếp nối tinh thần ấy: trao lại tác phẩm cho một thiết chế công, nơi có sứ mệnh và năng lực gìn giữ những giá trị chung, quản trị việc sử dụng vì lợi ích của nhân dân, phụng sự Tổ quốc, và không vì mục đích thương mại.
Quyết định hôm nay, vì vậy, không phải là một dấu chấm hết về sở hữu quyền tác giả, mà là một dấu phẩy trong hành trình lan tỏa của ca khúc: từ trang giấy của nhạc sĩ viết vội cảm xúc ngoài hành lang, qua trái tim của nhân dân, đến một cơ quan đại diện cho tiếng nói của nhân dân, để đi tiếp, bền bỉ và sáng rõ hơn.
Thay mặt gia đình, tôi xin trân trọng cảm ơn Báo Nhân Dân đã tiếp nhận tâm nguyện này; xin cảm ơn nhân dân, những người đã hát lên, gìn giữ, và truyền bài ca ấy cho nhau qua bao thế hệ. Nhờ nhân dân, ca khúc mới thực sự “sống” và lan tỏa trong suốt hơn nửa thế kỷ qua.
Chúng tôi tin tưởng rằng, dưới sự quản lý của Báo Nhân Dân, “Như có Bác trong ngày đại thắng” sẽ tiếp tục vang lên đúng nơi, đúng lúc, đúng cách: trong những ngày lễ lớn; trong những tiết học; trong những khoảnh khắc cộng đồng cần một điểm tựa tinh thần; và cả trong những phút giây rất đời thường khi chúng ta muốn nhắc nhau về giá trị của hòa bình và độc lập.
Chúng tôi tin rằng, quyết định này sẽ mở ra một chặng đường mới cho ca khúc, để giai điệu bất tử ấy tiếp tục ngân vang, bồi đắp tình yêu nước, niềm tự hào dân tộc cho nhiều thế hệ."
Trong ảnh: Nhạc sĩ Phạm Tuyên và con gái trao tặng bản nhạc và bản quyền bài hát "Như có Bác trong ngày đại thắng" cho Tổng biên tập báo Nhân dân Lê Quốc Minh.