BÀI CA VIẾT DƯỚI BOM B52 HÀ NỘI – ĐIỆN BIÊN PHỦ

Phạm Tuyên có nhiều ca khúc mà lời ca và giai điệu đã trở thành món ăn tinh thần của nhân dân về những thời điểm đáng ghi nhớ, nhiều người đã hát mà không nhớ tên tác giả, vì hình như những bài ca ấy tất yếu phải ra đời trong thời điểm lịch sử ấy. Chính vì vậy mà sau khi giải phóng miền Nam, tờ Tin sáng, một tờ báo nổi tiếng của Sài gòn đã đăng một bài phỏng vấn anh với nhan đề: “Phạm Tuyên - Người viết nhạc dưới bom B 52 và trong ngày  Đại thắng”.

Phạm Tuyên có nhiều ca khúc mà lời ca và giai điệu đã trở thành món ăn tinh thần của nhân dân về những thời điểm đáng ghi nhớ, nhiều người đã hát mà không nhớ tên tác giả, vì hình như những bài ca ấy tất yếu phải ra đời trong thời điểm lịch sử ấy. Chính vì vậy mà sau khi giải phóng miền Nam, tờ Tin sáng, một tờ báo nổi tiếng của Sài gòn đã đăng một bài phỏng vấn anh với nhan đề: “Phạm Tuyên - Người viết nhạc dưới bom B 52 và trong ngày  Đại thắng”.

       Đúng như vậy, dưới bom B 52 ông đã viết “Hà Nội - Điện Biên Phủ” với âm điệu hào hùng như để nói với thế giới: “Đâu chỉ vì non nước riêng này/ Phất ngọn cờ sao chính nghĩa”. Về hoàn cảnh ra đời của ca khúc, xin đọc một đoạn trong tập thơ văn Hà Nội mười hai ngày đêm ấy (NXB Văn học – 1973) có một đoạn ghi nhanh của nhà báo Hữu Thọ như sau: “...Buổi sáng ngày 28/12/1972, một nhạc sĩ (đó là nhạc sĩ Phạm Tuyên) đến gặp toà soạn. Anh mang đến một bản nháp bài hát mới làm đêm qua. Trên ghế đá dưới gốc đa, anh hát cho mấy người nghe. Mọi người đều biết bom địch ném vào khu nhà anh ở. Chiếc dương cầm của anh bị hỏng. Nhưng anh muốn đóng góp tâm hồn mình vào cuộc chiến đấu chung. Bài hát Hà Nội - Điện Biên Phủ ra đời như thế! Hôm sau bài hát đó được đăng trên một tờ báo (báo Nhân Dân). Hôm sau nữa, Đài Phát thanh dựng bài đầu tiên về Hà Nội 12 ngày đêmchiến đấu của ta phát đi muôn phương...”

      Buổi phát thanh đêm 29/12 bài hát đã truyền đi trên sóng đã gây xúc động cho nhiều người. Nhiều nhạc sĩ ở miền Nam sau này cho biết là: Hà Nội vẫn đánh giặc, vẫn ca hát và ngâm thơ, đó là tín hiệu của một ngày chiến thắng không xa! Và thật là thú vị, vì ngay 30/12 Mỹ đã phải xuống thang. Nhạc tâm sự: “ Phải chăng vào mùa xuân năm 1975, khi tôi cất tiếng hát reo vui ngày Đại thắng trong vài dòng nhạc ngắn ngủi lại chẳng có những xúc cảm mạnh mẽ bắt nguồn từ những hành khúc rắn rỏi, quyết liệt và cũng đầy hy vọng, tự hào như những gì đã được ghi lại một cách say sưa và hối hả trong bài Hà Nội - Điện Biên Phủ?”. Đây cũng là một ca khúc mang tính nhạy cảm chính trị và tính dự báo cao.

          Về ca khúc này có một phát hiện lý thú, khi nghiên cứu về chiến thắng B52 trên bầu trời Hà nội, một câu hỏi được đặt ra: “Báo nào, đài nào đã sử dụng từ “Điện Biên Phủ trên không” đầu tiên? Câu hỏi khó khăn ấy đã được cán bộ của Bảo tàng quân chủng Phòng không không quân vào cuộc. Các anh chị đã đến các thư viện lớn, lật từng trang báo (Nhân dân, Quân đội nhân dân, Hà nội mới…) phát hành trong những ngày tháng hào hùng cuối năm 1972, đầu năm 1973. Cuối cùng họ đã đạt kết quả, tìm ra được đáp số. Đó là báo Nhân Dân, cơ quan ngôn luận của Đảng Lao động Việt nam. Trong số ra ngày 29/12/1972, có dòng chữ “Hà nội- Điện Biên Phủ” nhan đề một bài hát của nhạc sĩ Phạm Tuyên, và cạnh đó ở trang 2 có một dòng chữ “Hà nội đang thắng một trận Điện Biên Phủ trên không” (Lưu Trọng Lân- Tổng tập Ngàn năm văn hiến Thăng long, tr. 1957).

(Trích Hồi ký Chúng tôi đã sống như thế của PGS – TS Nguyễn Ánh Tuyết)