TIẾNG REO VANG NHƯ CÓ BÁC TRONG NGÀY ĐẠI THẮNG

Một trang sử hào hùng nhất, vẻ vang nhất, tràn đầy niềm vui nhất của cả dân tộc đã đến, đó là ngày 30 tháng 4 năm 1975 - ngày giải phóng Sài Gòn - giải phóng miền Nam, Phạm Tuyên đã kịp ghi lại xúc cảm ấy bằng một tiếng reo vui - Như có Bác trong ngày Đại thắng. Ca khúc đó dường như đã nằm sẵn trong niềm ước mơ cháy bỏng, niềm tin mãnh liệt của tác giả vào ngày toàn thắng chỉ còn đợi đến giây phút thiêng liêng đó là ùa ra và cộng hưởng ngay với triệu triệu niềm vui của mọi người trên toàn đất nước.

Một trang sử hào hùng nhất, vẻ vang nhất, tràn đầy niềm vui nhất của cả dân tộc đã đến, đó là ngày 30 tháng 4 năm 1975 - ngày giải phóng Sài Gòn - giải phóng miền Nam, Phạm Tuyên đã kịp ghi lại xúc cảm ấy bằng một tiếng reo vui - Như có Bác trong ngày Đại thắng. Ca khúc đó dường như đã nằm sẵn trong niềm ước mơ cháy bỏng, niềm tin mãnh liệt của tác giả vào ngày toàn thắng chỉ còn đợi đến giây phút thiêng liêng đó là ùa ra và cộng hưởng ngay với triệu triệu niềm vui của mọi người trên toàn đất nước.

       Chiều 30 tháng 4 năm ấy, tất cả anh chị em Đoàn ca nhạc Đài TNVN cùng với một số anh chị em bên Giao hưởng Hợp xướng tập hợp tại phòng thu thanh của Đài để dàn dựng và thu ngay ca khúc Như có Bác trong ngày Đại thắng để kịp phát trong bản tin chính thức công bố tin toàn thắng cho cả nước và trên toàn thế giới biết. Tất cả mọi người đều hết sức phấn chấn. Chưa có một bài hát nào được dàn dựng, thu thanh và phát với một tốc độ nhanh như vậy! Cũng chưa có một bài hát nào mà khi tập cả người hát, người đệm đàn, người dàn dựng, người thu thanh đều rưng rưng nước mắt, nước mắt của niềm vui vì ngày Đại thắng!

Những ai đã nghe bài hát đó một lần là đã nhập tâm điệp khúc:”Việt Nam - Hồ Chí Minh!” . Đây chính là niềm khát vọng, là tiếng nói từ trái tim của mỗi người trong ngày vui Đại thắng. Hầu hết những người Việt Nam trong những ngày này, ai cũng tưởng nhớ tới Bác Hồ, Người lúc sinh thời đã nói lời bất hủ:”Miền Nam luôn trong trái tim tôi” , và tác giả của bài ca đó đến thời khắc này mới được biết chiến dịch giải phóng Sài Gòn, giải phóng miền Nam là chiến dịch mang tên Bác  - chiến dịch Hồ Chí Minh.

       Ngày hôm đó, 17 giờ ngày 30 tháng 4 năm 1975 cả dân tộc mừng vui đến nghẹn thở khi nghe tin Đại thắng được trịnh trọng tuyên bố qua làn sóng Đài TNVN cùng với tiếng hát lạc quan, hào hùng mà tràn đầy xúc động của bài Như có Bác trong ngày Đại thắng. Hàng chục triệu người vừa nghe, vừa khóc, vừa nhẩm theo, học thuộc khi loa phóng thanh phát đi bài đó trên mọi đường phố, làng quê của đất nước. Sự ra đời của bài hát cũng đáng ghi nhớ, vì nó gặp được “thiên thời, địa lợi, nhân hoà” như tác giả của nó đã từng nhận định.

       Nhớ lại đúng vào thời điểm 21gìờ 30 đêm 28 tháng 4 năm 1975, khi nghe bản tin thời sự loan báo Nguyễn Thành Trung, một trung uý phi công “nguỵ” đã ném bom vào sân bay Tân Sơn Nhất, một niềm xúc động dâng trào với linh cảm là chẳng còn bao lâu nữa thôi thì Sài Gòn và cả miền Nam sẽ được giải phóng! Đêm hôm ấy ông bồi hồi khác thường, trên tay cầm mẩu giấy và chiếc bút chì ra đứng đầu cầu thang, nơi đó có một bóng đèn chiếu sáng, ngoài trời lâm thâm mưa. Ông cứ đứng đó ghi xong cả giai điệu và lời ca của bài hát Như có Bác trong ngày Đại thắng để không phá giấc ngủ của vợ con (vì nhà rất chật). Cả cuộc đời gắn bó với nhân dân, với đất nước, sống với lý tưởng cao đẹp, một cuộc đời không ngừng phấn đấu vươn lên, khổ đau và hy vọng để bây giờ có thể hát lên: “Ba mươi năm đấu tranh giành toàn vẹn non sông!”

       Bài hát được ông sáng tác trong một khoảnh khắc ngắn ngủi vào cái đêm 28/4/1975, nhưng nói cho chính xác thì nó được sinh ra từ khoảnh khắc đó cộng với cả cuộc đời nhạc sĩ. Và chỉ mấy ngày sau. bài hát đã vang lên khắp cả miền Bắc và cả các đô thị, xóm ấp miền Nam mới giải phóng đúng vào ngày lễ 1/5 năm đó.

       Sau này, bài hát đã được vang lên trong nhiều cuộc gặp gỡ, giao lưu với bạn bè quốc tế. Bài hát đã được hát ở nhiều nước (Nga, Đức, Cu Ba, Trung Quốc, Nhật Bản...). Trong bài viết  Phạm Tuyên - Người Nhạc sĩ của nhân dân, đăng trong cuốn  Những người lao động sáng tạo của thế kỷ  (NXB Lao động - 2003) tác giả Diệu Ánh đã viết về ca khúc này: “Bài hát là thông điệp hoà bình, là niềm kiêu hãnh, lạc quan của dân tộc, là lời hiệu triệu, là niềm tin vào tất thắng của chính nghĩa. Bài hát ngân nga mãi trong lòng mọi người, là nhịp cầu nối hai miền đất nước, giữa các quốc gia đã từng yêu mến và ủng hộ Việt Nam đấu tranh cho thống nhất và hoà bình”.  Ca khúc này thường được trình bày dưới dạng ca khúc quần chúng, nhưng cũng đã được thể hiện ở thể loại hợp xướng. Với giọng hát nhiều bè của nam nữ ca sĩ Đài TNVN hoà cùng giọng hát trong trẻo của đội Sơn ca thành một bản hợp xướng huy hoàng vang vọng đến trái tim mọi người.  Ca khúc đó còn được trình bày dưới hình thức diễn xướng do ca sĩ nổi tiếng người Nhật Takimoto cùng với giọng hát điêu luyện của hai ca sĩ trẻ Trọng Tấn và Khánh Linh, lúc bay bổng, lúc dồn dập, lúc thiết tha, lúc lắng đọng làm người nghe ngỡ ngàng.

       Ca khúc Như có Bác trong ngày Đại thắng đã được Nhà nước thưởng Huân chương Lao động hạng Ba với câu ghi trên huân chương: Tặng thưởng nhạc sĩ Phạm Tuyên – đã có thành tích xuất sắc trong việc sáng tác bài hát “Như có Bác trong ngày Đại thắng” góp phần cổ vũ kịp thời cho ngày giải phóng miền Nam thống nhất Tổ quốc. Hà Nội ngày 30 tháng 4 năm 1985 -  Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Trường Chinh (đã ký).

       Từ ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đến nay, bài hát Như có Bác trong ngày Đại thắng phổ biến tới mức mà mọi người, từ em bé mới tập nói cho tới các cụ già, ai cũng thuộc, người ta hát khi gặp nhau, khi giã bạn. Có một chuyện thật cảm động, đó là sau ngày giải phóng miền Nam chừng chục năm, ông về thăm Tây Ninh, nơi có chiến khu D nổi tiếng, trong một cuộc gặp mặt với các đồng chí và bà con địa phương thì bỗng nhiên có một em bé gái khoảng mười tuổi đến khoanh tay trước mặt ông mà nói:”Con cám ơn bác vì bác đã đặt tên cho con”. Nhạc sĩ Phạm Tuyên rất ngạc nhiên, nhưng đó là câu chuyện có thực 100%. Số là ngay sau ngày miền Nam giải phóng, đồng chí Bảy Nứ (tức là Trần Văn Nứ) được điều động về Nam công tác (đồng chí là cán bộ miền Nam tập kết ra Bắc từ năm 1954) đúng vào thời kỳ vợ chuẩn bị sinh con. Khi chia tay chị ấy gặng hỏi chồng: “Nếu sinh con thì đặt tên gì?”. Bảy Nứ suy nghĩ một hồi rồi nói với vợ; “Nếu là con trai thì đặt tên là Đại Thắng, nhưng nếu là con gái thì em cứ hát bài “Như có Bác trong ngày Đại thắng”, lần theo lời bài hát ấy nếu gặp chữ gì hay phù hợp với con gái thì đặt tên con bằng chữ ấy”. Và chị  đã sinh con gái, theo lời chồng chị đã làm như vậy, chị nhẩm hát bài Như có Bác trong ngày Đại thắng, đến câu: “Lời Bác nay đã thành chiến thắng huy hoàng”. Như bắt được vàng, chị lấy ngay chữ Huy Hoàng đặt tên cho con. Thế là cháu bé có tên là Huy Hoàng. Cháu Huy Hoàng là một cháu bé thông minh, hồi học lớp 5, Huy Hoàng đạt giải 3 cuộc thi Văn toàn Quốc, sau này đã tốt nghiệp Đại học Kinh tế Tp Hồ Chí Minh và bây giờ là cán bộ Ngân Hàng của tỉnh Tây Ninh.

       Xung quanh ca khúc này có khá nhiều chuyện vui, lạ về tính phổ biến của bài hát: Trong một cuộc hội chợ tại công viên 29/3 ở Đà Nẵng người ta xúm quanh một con chim nhồng (một loài vẹt) đang cất tiếng hát bài Như có Bác trong ngày Đại thắng! Thấy lạ nhiều người khách hỏi mua nhưng chủ của nó không bán mà chỉ để khoe thôi. Ông nói: “Tiếng “hát” của con chim nhỏ này là niềm vui của cả nhà chúng tôi đấy!”. Năm sau nữa lại một ông chủ khác cũng mang đến hội chợ 29/3 này một con chim nhồng biết hát ca khúc đó mà còn hát hay hơn để khoe với mọi người chứ không bán. Lại một chuyện vui nữa, một hôm nhạc sĩ Phạm Tuyên nhận được bức thư của một em thiếu nhi ở xa gửi tới, trong bức thư thấy nhiều chữ lạ lắm: “Nho cứ Bồ Hác trui ngày vong đặng thái/ Lày bác nơi đãnh thà chắng thiến hoang huỳ/ Băm mươi na đánh trâu gièn toàn vạnh nông san/ Băm mươi na du chuẩn quà họng khiến cháng đã thồng canh/ Vạt niêm Hình Chí Mô...” đánh vần mãi mới đoán ra là bài hát của mình. Thì ra đây chỉ là một lối nói lái (theo kiểu miền Trung) bài hát Như có Bác trong ngày Đại thắng mà em thiếu nhi đã coi như một trò chơi gửi cho tác giả để cùng vui! Bài Như có Bác trong ngày Đại thắng cũng thường vang lên tại các sân vận động mỗi khi có bàn thắng, người ta đổ ra đường đông nghịt với lá cờ đỏ sao vàng hòa trong tiếng hát bài Như có Bác trong ngày Đại thắng, như tiếng reo vui của lòng mình một cách thật tự nhiên trước một thắng lợi to lớn.

       Ca khúc  Như có Bác trong ngày Đại thắng sở dĩ đi sâu được vào lòng người, giữ lại bền lâu trong tâm hồn hàng triệu người nghe, theo các nhà phê bình lý luận âm nhạc thì vì  nó vừa mang tính khái quát lại vừa mang tính cụ thể. Ca khúc đó đã nói lên tầm vĩ đại của cuộc đấu tranh oanh liệt của cả dân tộc Việt Nam, đồng thời lại nói được một cách cụ thể, một thời kỳ lịch sử 30 năm để giành toàn vẹn non sông, vì độc lập dân tộc, thống nhất đất nước.  Ở Nhật, ngay từ những ngày đầu bài hát mới ra đời, đã có 49 tỉnh thành  in ra để ca hát  trong cộng đồng. Họ nói: “Chúng tôi hát bài này không chỉ để ca ngợi chiến thắng 30 tháng Tư của các bạn mà là để ca ngợi một nước Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh”.

       Về bài hát này, trong một bài viết có nhan đề: Phạm Tuyên – Tiếng hát ngày chiến thắng” ở chuyên mục Tài trí Việt Nam của tạp chí Thế giới mới, nhà thơ Bế Kiến Quốc đã viết: “Trong một số thời điểm đặc biệt, lịch sử luôn cần có một ca khúc xuất hiện tức thời và được hàng vạn, hàng triệu con người hát vang trên những đường phố, quảng trường, cánh đồng, chiến luỹ... Hạnh phúc thay những nhạc sĩ đáp ứng được yêu cầu ấy của lịch sử. Đó là Văn cao với “Tiến quân ca”, đó là Đỗ Nhuận với “Chiến thắng Điện Biên Phủ”, đó là Lưu Hữu Phước với “Giải phóng miền Nam”. Và đó là Phạm Tuyên với “Như có Bác trong ngày Đại thắng”. Những ca khúc “tức thời” đó đã bộc lộ tư tưởng, tình cảm của nhân dân, cổ vũ hàng triệu con người cùng tham gia vào một nhiệm vụ chính trị. Những ca khúc đó đã đi thẳng vào lòng người nhẹ nhàng mà sâu sắc, không thể có lời động viên, hô hào nào sánh bằng!”

(Trích Hồi ký Chúng tôi đã sống như thế của PGS – TS Nguyễn Ánh Tuyết)